Najczęstsze trudności w zdrowym żywieniu dzieci


Szkoła to miejsce szeroko pojętej edukacji. Dlatego też podczas pobytu w szkole dziecko powinno poznawać zasady prawidłowego żywienia zarówno w sposób teoretyczny jak i praktyczny. Warto wyjść poza schemat nauczania i organizować warsztaty z wykwalifikowanym dietetykiem i zajęcia kulinarne. Dzięki temu dzieci uczą się jak istotna jest zdrowa dieta dla dobrego samopoczucia, koncentracji, ale przede wszystkim zachowania zdrowia, a dodatkowo poprzez praktykę budują pozytywne nastawienie do zdrowych produktów. Doskonałym przykładem takich działań są warsztaty "Zielona Kraina".

"Prawidłowe żywienie dzieci warunkuje odpowiedni rozwój, poprawia koncentrację i uwagę, relacje z rówieśnikami, wyniki sportowe i gwarantuje dobre samopoczucie" – Hanna Stolińska-Fiedorowicz

Dietetyk w szkole nie jest częstym gościem. Dlatego warto zebrać w jednym miejscu najważniejsze wskazówki dotyczące zdrowego żywienia oraz odpowiedzieć na pytania dzieci i młodzieży, które zadają podczas warsztatów edukacyjnych.

1. Ile posiłków w ciągu dnia powinniśmy spożywać?

Wiele dzieci zapytanych co jadło na śniadanie niestety odpowiada, że śniadania nie jadło. II śniadanie też nie jest chętnie spożywanym posiłkiem zwłaszcza przez młodzież. W konsekwencji dochodzi do tego, że dzieci spożywają zwykle 2-3 posiłki w ciągu dnia, ale zamiast regularnych posiłków zdecydowanie wolą podjadać w ciągu dnia i to niestety słodkie i słone przekąski. Dzieci tak samo jak dorośli powinny spożywać 5 posiłków w ciągu dnia. Śniadanie najpóźniej godzinę od wstania, więc najlepiej jeszcze przed wyjściem do szkoły, natomiast kolację 2-3 godziny przed snem.


2. Co zabrać ze sobą do szkoły, aby mieć energię i dobrą koncentrację?

Uczniu, zadbaj o swoje drugie śniadanie. Szkoło, stwórz takie warunki w szkole, aby dziecko na spokojnie bez pośpiechu i w otoczeniu rówieśników miało czas spożywać posiłek. Jeżeli dziecko nie spożywa obiadu w szkole warto, aby zabrało ze sobą jedzenie na dwie przerwy. Może to być po prostu zdrowa kanapka z pieczywa razowego z dużą ilością warzyw, jogurt, owoce, orzechy. Warto organizować w szkole również tematyczne dni zdrowia, aby pobudzać uczniów do jedzenia różnych produktów. Może to być dzień marchewki, brokuła albo oryginalne kanapki czy sałatki, a nawet dzień zdrowych słodyczy. W sklepiku i na stołówce nie znajdziemy już niezdrowych produktów, dlatego warto zadbać o to, żeby dzieci nie przynosiły ze sobą z domu słodyczy i słonych przekąsek oraz wszelkiego rodzaju napojów. Szkoła powinna zapewnić dostęp do wody pitnej każdemu dziecku.


3. Jak przekonać się do jedzenia warzyw?

Wiele dzieci faktycznie nie lubi warzyw. Kojarzą się one z czymś bez smaku co trzeba zjeść, bo każdy powtarza, że są zdrowe. Zmiana nastawienia ucznia do warzyw to ciężka praca rodziców, ale również szkoły. Zachęcam do organizowania ogródków szkolnych, sadzenia przypraw i mniejszych warzyw i stawianie je na parapecie w klasie. Cała klasa opiekuje się roślinkami a owoce tej hodowli można wykorzystać do przygotowywania wspólnych posiłków. Może warto zorganizować wycieczki szkolne do sadu czy do lokalnego rolnika i poznać warzywa, sposób ich hodowli oraz sposób w jaki trafiają na nasze stoły. Regularne warsztaty kulinarne z zastosowaniem ciekawych przepisów np. na zielony koktajl jaki przygotowywany jest w programie Zielona Kraina, kiedy to dzieci zawsze proszą o dokładkę. Ważna jest nauka przez zabawę oraz przede wszystkim wspólne spożywanie przygotowanych potraw. Aby podkreślić smak warzyw należy stosować gamę przypraw, można je zapiekać, grillować i łączyć z dodatkami zwykle lubianymi przez dzieci jak np. ziemniaki.


4. Jak rozumieć i stosować się do Piramidy Zdrowego Żywienia?
Piramidę Zdrowego Żywienia znają zwykle wszystkie dzieci. Okazuje się jednak podczas prowadzenia warsztatów, że nie do końca znają jej idee, przesłanie, sposób czytania, ale przede wszystkim zawartość. U podstawy Piramidy Zdrowego Żywienia jest oczywiście aktywność fizyczna. Następnie na samym dole, u podstawy jest to czego powinniśmy jeść najwięcej - warzywa i owoce. Uczeń powinien jednak wiedzieć, że więcej należy spożywać warzyw niż owoców. Następna grupa produktów spożywczych to produkty zbożowe. Uczniowie zwykle potrafią wymienić, że w skład tej grupy wchodzą chleb i bułki czyli pieczywo, z trudem przypominają sobie również o ryżu, kaszach i makaronie. Dzieci zazwyczaj kolejną grupę produktów opisują słowem mięso albo białko. Tymczasem w pierwszej kolejności jest to mleko i jego przetwory, czyli nabiał, a potem dopiero mięso i jego wymienniki. Z trudem również przychodzi dzieciom nazwać te wymienniki, czyli ryby, jaja, a szczególnie rośliny strączkowe. Na samej górze Piramidy Zdrowego Żywienia są tłuszcze, czyli olej, orzechy, nasiona. Tymczasem dzieci niemal za każdym razem mówią tutaj o słodyczach. Piramida ta dotyczy porcji produktów, które powinny być spożywane codziennie, a tymczasem słodycze powinny stanowić niewielki dodatek do diety okazjonalnie. W celu regularnego zapoznawania się z Piramidą Zdrowego Żywienia powinna ona być omawiana na lekcjach biologii, przyrody oraz rysowana przez dzieci na warsztatach i lekcjach plastyki. Warto stworzyć Piramidę, które będzie widniała w każdej sali lekcyjnej. Dokładnie w taki sposób omawiana jest Piramida Zdrowego Żywienia na zajęciach Zielona Kraina, a dodatkowo dzieci mogą poznać naocznie różne produkty np. kasze, rośliny strączkowe, orzechy. Dotykają, wąchają i oglądają a następnie jedzą różne warzywa i owoce, z których przygotowywany jest koktajl i sałatka. Takie warsztaty to doskonały przykład bezpłatnych warsztatów przeprowadzanych w całej Polsce.

5. Jak odzwyczaić się od słodyczy i czym je zastąpić?
Dzieci uwielbiają słodki smak. Nie wszyscy wiedzą, że smak słodki to pierwszy smak, który poznajemy wraz z mlekiem matki. Kojarzy się więc z ciepłem, bliskością i bezpieczeństwem. Jednak nadmierne spożycie słodyczy wpływa bardzo źle już na młody organizm. Powoduje wzrost masy ciała, problemy z koncentracją, próchnicę, cukrzycę, wysoki cholesterol, gorszą kondycję, zmniejszone wchłanianie witamin. Wszystko jest dla ludzi w odpowiednich ilościach. Dzieci jednak zwykle kierują się tylko zmysłem smaku i nie zwracają uwagi na konsekwencje nadmiernej ilości cukru w diecie. Dobrą alternatywą tradycyjnych słodyczy są oczywiście owoce. Z suszonych owoców oraz orzechów i naturalnego kakao można przygotowywać zdrowe pralinki. Takie właśnie wykonywane są na warsztatach Zielona Kraina. Żeby odzwyczaić się od nadmiernej ilości słodyczy należy przede wszystkim jeść regularnie odpowiednio skomponowane posiłki i nie przegładzać się. Warto również zrezygnować ze słonych przekąsek, ponieważ takie najczęściej zwiększają pragnienie na słodkie, gazowane napoje.

6. Ile powinniśmy się ruszać w ciągu dnia?
Według najnowszych zaleceń Światowej Organizacji Zdrowia dzieci powinny uprawiać sport codziennie minimalnie 60 minut. Tymczasem obecnie jedynie 24 % dzieci spełnia te zalecenia, a 4 % ma większą aktywność fizyczną niż wymagane minimum. Należy pamiętać, że lekcje z wychowania fizycznego nie wystarczą, aby być zdrowym. Dzieci powinny spędzać wolny czas na powietrzu, wybierać ulubioną aktywność fizyczną jako zajęcia pozalekcyjne. Szkoła powinna organizować jak najwięcej imprez sportowych i zajęć aktywizujących.


Warsztaty żywieniowe z wykwalifikowanym dietetykiem tak jak w przypadku programu Zielona Kraina, są najlepszą metodą edukacji dzieci w tym zakresie. Dzięki bezpośredniemu kontaktowe z dietetykiem, dzieci i nauczyciele mogą rozwijać wszystkie swoje wątpliwości dotyczące zdrowej diety, zdobyć szeroką wiedzę a przy tym doskonale spędzać czas w szkole ucząc się przez zabawę.


opracowanie: Hanna Stolińska-Fiedorowicz
Dietetyk kliniczny, opiekun merytorycznego projektu Zielona Kraina.

Powrót do listy